Κακναβάτος – Χάθηκε ο ποιητής

Στον Έκτορα Κακναβάτο

Χάθηκε σήμερα ο ποιητής

Που είχε πράγματα να πει

Σε ορθούς ανθρώπους

με λυγισμένα γόνατα

με τη στερνή σιωπή του.

Χάθηκε σήμερα ο αγωνιστής.

Δραπέτευσε οριστικά από τις εξορίες

Έκτορα

Ξέρω

Στους τεθλιμμένους υπαλλήλους

του κρατικού πολιτισμού

τους στέλνεις ένα μήνυμα

Μόνο μην το φωνάζεις

Άδικος ο κόπος

Δεν ακούνε

Μα, πάλι

Εσύ είσαι σουρρεαλιστής

Φώναζε

Δεν πειράζει

Θα ακούσουμε οι άλλοι

Κι ας είμαστε μισόκουφοι από τις Σειρήνες

Γιάννης Γκίρμπας 9.11.2010

Σε μια εποχή που χρειαζόταν κι αυτόν και άλλους τόσους, χάθηκε ο υπερρεαλιστής ποιητής κι αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης Έκτωρ Κακναβάτος, σε ηλικία 90 ετών.  Ο Γιώργος Κοντογιώργης -Έκτωρ Κακναβάτος ήταν το λογοτεχνικό του ψευδώνυμο- γεννήθηκε το 1920 στον Πειραιά. Από το 1937 έως το 1941 σπούδασε μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εργάστηκε ως καθηγητής στην ιδιωτική εκπαίδευση. Το 1947 τον εξόρισαν στην Ικαρία και τη Μακρόνησο αφού προηγουμένως, στη διάρκεια της Κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Το 1979 διορίζεται για πρώτη φορά στο Δημόσιο, από το οποίο ήταν αποκλεισμένος λόγω πολιτικών φρονημάτων. Συνταξιοδοτείται το 1986. Πρωτοεμφανίστηκε το 1943 με την έκδοση της ποιητικής συλλογής του με τίτλο «Fuga». (Για την πλήρη εργογραφία του και μια προσέγγιση του ποιητικού του έργου, διάβασε παρακάτω).

Η κηδεία του θα γίνει την Πέμπτη στις 3.30 το μεσημέρι από το νεκροταφείο του Κόκκινου Μύλου.

Γ.Γκ.

Χάθηκες μέσα σε κάτι άσπρο

Η φλόγα κόρωσε μόλις αγγίξανε δυο σύμφωνα
ο δρόμος στένευε με λέξεις ψόφιες
που μυρίζανε.
Χάθηκες μέσα σε κάτι άσπρο.

Τοίχοι, αφίσες, η πρώτη του μονόπρακτου:
ΘΑΝΑΤΟΣ ΠΑΝΤΕΠΟΠΤΗΣ

Σκεφτόμουνα πλάι σε ρουμπινέτα
το πρόβλημα του Αίγισθου:
διαβήτες, Κλυταιμνήστρες, τρίγωνα
τα τσιγάρα μου που τελείωσαν
το πρόβλημα της αποχέτευσης
σε διαμερίσματα Ερινύων
το δυσκίνητο λεωφορείο
ΑΝΩ ΛΙΟΣΑ – ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ
το κοφτερό τσεκούρι
η μόνη λύση σε Μυκήνες.

Κόφ’ το λοιπόν να τελειώνουμε.

Έκτωρ Κακναβάτος

Ἡ ὄψη σου ὅταν ρωτᾶς

Θυμήσου· τὸ μαχαίρι μου ἀσκεῖται
συνέχεια στὸ δίκαιον.
Ρωτᾶς γιὰ τὴ ρωγμὴ στὸν τοῖχο
ποὺ στάζει τὸν ἀμίλητο.
Ρωτᾶς γιὰ ἔξοδο, γιὰ τὴ ρωγμή σου.
Ἡ ὄψη σου ὅταν ρωτᾶς νησὶ τῆς ἄβυσσος.
Πῶς σέρνεται μὲ τὴ λαβωματιὰ σὲ θάμνα
καὶ ἀχνάρια πίσω του τὰ αἵματα;

Αὐτὸ ποὺ τρίζει μέσα στὴ σιωπὴ
εἶναι τὸ μονοπάτι σου
ποὺ τώρα μόνο πάει καὶ πάει.

(1967) Ε. Κακναβάτος

Για τα ποιήματά του, την εργογραφία του και τη ζωή του, διάβασε παρακάτω το αφιέρωμα στο http://www.politikokafeneio.com/megaloi/kaknabatos284.htm ή προχώρησε στην

Έκτωρ Κακναβάτος

Γεννήθηκε στον Πειραιά το Σεπτέμβριο του 1920 όπου και ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του. Σπούδασε Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στην Κατοχή πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Μετά την Απελευθέρωση, το 1947, εξορίζεται στην Ικαρία και το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου μετάγεται στην Μακρόνησο. Απολύεται το 1949, με την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού. Από το 1958 έως το 1962 εργάζεται στη Σύρο όπου φτιάχνει δικό του φροντιστήριο. Σε φροντιστήρια υποψηφίων για τα ΑΕΙ δίδαξε επίσης στην Αθήνα τη δεκαετία από το 1963 έως το 1973. Το 1973 διδάσκει στη Σχολή Μωραΐτη. Το 1979 διορίζεται για πρώτη φορά στο Δημόσιο, από το οποίο ήταν αποκλεισμένος λόγω πολιτικών φρονημάτων. Συνταξιοδοτείται το 1986.

Εργογραφία

Fuga, Αθήνα, (ιδιωτ. έκδοση), 1943, Αθήνα, Κείμενα, 1972
Διασπορά, Αθήνα, Πρώτη Ύλη, 1961
Η κλίμακα του λίθου, Αθήνα, Ζάρβανος, 1964
Τετραψήφιο, Αθήνα, Κείμενα, 1971
Τετραψήφιο με την έβδομη χορδή, Αθήνα, Κείμενα, 1972
Διήγηση, Αθήνα, Συντεχνία, 1974, Αθήνα, Κείμενα, 1981
Η κλίμακα του λίθου – Διασπορά, Αθήνα, Καστανιώτης, 1977
Οδός Λαιστρυγόνων, Αθήνα, Κείμενα, 1978
Τα μαχαίρια της Κίρκης, Αθήνα, Κείμενα, 1981
Ανάστιξη του θρύλου για τα νεφρά της πολιτείας, Αθήνα, Κείμενα, 1981
In perpetuum, Αθήνα, Κείμενα, 1983, σελ. 64, (2ο Κρατικό Βραβείο Ποίησης)
Κιβώτιο ταχυτήτων, Αθήνα, Κείμενα, 1987
Ποιήματα Α΄ τόμος (1943-1974), Αθήνα, Aγρα, 1990
Ποιήματα Β΄ τόμος (1978-1987), Αθήνα, Aγρα, 1990
Οικισμοί του Μενεσθέα Καστελάνου του Μυστρός, Αθήνα, Aγρα, 1995,
Χαοτικά, Αθήνα, Aγρα, 1997
Ακαρεί, Αθήνα, Aγρα, 2001
Υψικαμινίζουσες νεοπλασίες, Αθήνα, Aγρα, 2001

Δοκίμιο:
Για τον «Μεγάλο Ανατολικό», Αθήνα, Aγρα, 1991

Μεταφράσεις των έργων του

Αγγλικά:

Ποιήματά του περιέχονται στην ανθολογία Contemporary Greek Poetry, [tr.by] Kimon Friar, Athens, Greek Ministry of Culture, 1985, 488 pp.

Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα: αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, ισπανικά, ρουμανικά, ολλανδικά και ρωσικά.

Μεταφράσεις ξένων λογοτεχνών από τον Ε. Κακναβάτο

Joyce Mansour, Ερωτικά, Αθήνα, Συντεχνία, 1975. Αθήνα, Κείμενα, 1978
Joyce Mansour, Rapaces. Όρνια, Αθήνα, Κείμενα, 1987
Marcel Schwob, Vies Imaginaires, Φανταστικοί βίοι, Αθήνα, Aγρα, 1987
Joyce Mansour, Jules Cesar, Η Ιούλιος Καίσαρ, Αθήνα, Ρόπτρον, 1990
Joyce Mansour, Cries, Dechirures, Rapaces, Κραυγές, Σπαράγματα, Όρνια, Αθήνα, Aγρα, 1994
Julien Gracq, Andre Breton. Επάνοδος στον Μπρετόν, Αθήνα, Aγρα, 1997

Ο Ποιητής
ΕΚΤΩΡ ΚΑΚΝΑΒΑΤΟΣ

Ο Έκτωρ Κακναβάτος, παρουσιάστηκε στην ποίηση το 1943, με την συλλογή «Fuga», και συνέχισε, με τις συλλογές «Διασπορά» (1961), «Κλίμακα του λίθου» (1964), «Τετραψύφιο» (1971), «Τετραψήφιο με την έβδομη χορδή» (1972), «Διήγηση» (1974) και «Οδός Λαιστρυγόνων» (1978), εξυφασμένες όλες τους πάνω στο στιμόνι μιας μνήμης εθνικής που, ξεκινώντας από τα πανάρχαια χρόνια αλλά και τραυματισμένη από τα πρόσφατα γεγονότα της μεταπολεμικής – μετεμφιλιακής μας ζωής, καταλήγει στιγματίζοντας την ηθική και πνευματική ένδεια του σήμερα, έτσι όπως αυτή καταγγέλλεται μέσα από στροφές που τις διακρίνει ένας σαρκασμός άλλοτε και, άλλοτε, μια λεπτοτάτων, αποχρώσεων λύπη.
Αλλά για να μη θεωρηθεί ότι ο Κακναβάτος προσάραξε, επαναπαυμένος πάνω σε ότι κατέκτησε με τις προαναφερθείσες ήδη συλλογές του, σπεύδω να επισημάνω ότι στη συνέχεια, ήλθαν να αλλάξουν καθοριστικά πια, ολόκληρη την μέχρι εκείνη τη στιγμή πορεία του, κάμποσα ακόμη βιβλία, όπως το «Inperpetuum» (1983), το «Κιβώτιο ταχυτήτων» (1987), οι «Οι οικισμοί του Μενεσθέα Καστελάνου του Μυστρός» (1995), τα «Χαρτικά Ι» (1997) και μαζί τους το «Ακαρεί» (2001), στις σελίδες των οποίων κυρίαρχο πάντοτε στοιχείο αναδεικνύεται ο δυναμισμός της έκφρασης, ενώ περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, δεν υπηρετείται παρά η ποιητική ενατένιση του κόσμου και μόνον αυτή, μια και δύσκολα, σε ολόκληρη τη νεότερη ελληνική ποίηση, συναντάει κανείς από την πρώτη στιγμή κιόλας της πορείας ενός ποιητή, τόσους υπερχειλίζοντας χυμούς, όσους στην περίπτωση του Κακναβάτου, αλλά και ακόμη πιο δύσκολα , δημιουργός, παρουσιάζεται με τέτοια θαυμαστή μεσημβρία» του, και τόσο ανεπιτήδευτα εκρηκτικός. Και τούτο ακόμη: η φωνή του Έκτορα Κακναβάτου, ξεκινώντας από τα έναστρα στερεώματα των πρώτων Ελλήνων υπερρεαλιστών της δεκαετίας του 1930, πολύ σύντομα βρίσκει και ακολουθεί αποφασιστικά το δικό της, προσωπικό δρόμο, στα πεδία του οποίου οι λέξεις υποτάσσονται σε έναν «πρωτόγονο» και πρωτόγνωρο, ανεξάντλητο ρυθμό, η θεματική του αποκτά μια δική της πράγματι στιλπνότητα κάτω από μια γραφή άκρως «επεισοδιακή», ενώ η ευθυβολία του ρήματος, η μαθηματική ακρίβεια του επιθέτου και η γεωμετρία ολόκληρου του ποιήματος, περνώντας μέσα από κάποιους διαύλους μαγικών διεργασιών, μας εκπέμπουν την οδυνηρή εκείνη προειδοποίηση, ότι από εδώ και στο εξής πια, δεν θα έχουμε να κάνουμε, παρά μόνο με μια ποίηση, που στην ουσία της είναι η «λαλίστατη σιωπή», εκείνου που είχε στον κόσμο την ευλογία, όντας αιώνιος έφηβος, να ωριμάσει ταυτοχρόνως όμορφα, τελείως αβίαστα, διαλεκτικά και φυσιολογικά. Συλλογές όπως η «Διασπορά», η «Κλίμακα του λίθου», το «Inperpetuum» αλλά και το «κιβώτιο ταχυτήτων», πέρα από την θέση τους ως ακρογωνιαίοι λίθοι στην ποίηση του ίδιου του Κακναβάτου, είναι και από τα πλέον, μέσα στα πολλά ευτυχώς, διακεκριμένα στηρίγματα, πάνω στα οποία ακουμπά ολόκληρο το οικοδόμημα της μεταπολεμικής ποιητικής τέχνης της Ελλάδος, ο δημιουργός αυτός, πολύχρωμος και μεθυστικός όπως πάντα, ανέμισε με αυταπάρνηση και επιμονή απαράμιλλη, σημαία φαντασμαγορική μέσα στους αιθέρες, τον στίχο του. Έναν στίχο όπου μαζί με όλα όσα παραπάνω θετικά του προσαρτήσαμε, η θάλασσα, μαζί με όλα λοιπόν αυτά, μαζί, όπως επιλέξει μας αναφέρει κάπου και ο ίδιος, στις εικόνες του θαυμασίως «υαλουργούσε».
Αλλά δεν υαλουργούσε η θάλασσα στην πραγματικότητα όμως, όπως εύκολα άλλωστε αυτό καθίσταται αντιληπτό. Απλώς, η ποίηση μιας ακαταμάχητης, αδιακόπως διψασμένης για ζωή, ουσιαστική ελευθερία και έρωτα, εξαίσια φωταγωγημένης ψυχής, στην κυριολεξία, ιερουργούσε.

Γιώργιος Μαρκόπουλος
Ποιητής

Πηγή: http://www.politikokafeneio.com/megaloi/kaknabatos284.htm

Φωνή μου ράτσα υψικαμίνου

Πρώτον: σε θέλουν ακίνδυνη και να ξεχνάς

και ύστερα καλή μ’ αυτούς φιλεναδίτσα

τρυφερή

υποσχετική

οι αχρείοι.

Φωνή μου ράτσα υψικαμίνου από πλευρό

ανοιχτό του αίλουρου, της ανηφόρας

από τα εννιά σκοινιά του βούρδουλα

κι ο ήλιος φίδι μεσ’ στο σύρμα.

Μην ξεχάσεις φτύσ’ τους.

Ας περιμένουν να σε σβήσω με νερό

ή κατά τες συνταγές αρχαίων Ελληνοσύρων

ας περιμένουν οι αχρείοι.

E. Κακναβάτος

Τη λύπη της για το θάνατο του ποιητή και αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης Έκτορα Κακναβάτου εκφράζει η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού.

«Η ποίηση έγινε ο δίαυλος μέσα από τον οποίο εξέφραζε τη σκέψη, τα συναισθήματα και τις αντιλήψεις του, έγινε ο τρόπος με τον οποίο επέλεξε να αποτυπώσει το πνευματικό του μανιφέστο. Ο θάνατος του ποιητή Έκτορα Κακναβάτου αποτελεί για την ελληνική ποίηση απώλεια μεγέθους ανάλογου του πνευματικού αναστήματος του εκλιπόντος.», αναφέρεται σε ανακοίνωση του υπουργείου.